Jane Austen en Regency dresscode

Regency/Empire kleding

Laten maken:

www.fabianboon.nl

www.gerwinsmit.nl

www.regencyfashion.nl

Verhuur:

www.kostuumverhuur.nl

www.maisonhoogen.nl

www.terschuurkledingverhuur.nl

Hier kwam rond 1810 verandering in. Mr. George 'Beau' Brummell zette zijn pruik af, knipte zijn haar in een stijl á la een Griekse God en introduceerde de Dandystijl:een simpel, goed op maat gemaakt pak, gecombineerd met een mooi geknoopte neckcloth, het liefst zo wit en gesteven mogelijk. Ook was hij degene die een geheel nieuwe gewoonte onder de elite bracht; namelijk die van dagelijks in bad gaan. Vóór de Franse Revolutie was het heel gewoon dat men maar één keer in de paar maanden in bad ging. Het werd gezien als ongezond om je vaak te wassen. Eventuele nare geurtjes werden verbloemd met parfum. ‘Beau’ Brummell stond erop dat de basis van een verzorgd uiterlijk een goede persoonlijke hygiëne was. Eén van zijn uitspraken was:

“My neckcloth, of course, forms my principal care, For by that we criterions of elegance swear; And it costs me, each morning, some hours of flurry, To make it appear to be tied in a hurry.”

Heren

Onderkleding

Mannen droegen aan het begin van de Regency eigenlijk geen onderkleding (iets onvoorstelbaars nu!). Dat was ook haast niet mogelijk; broeken waren zo strak dat een kledingstuk vergelijkbaar met een onderbroek nooit onder de broek zou passen. Het enige wat een man kon doen, was zijn lange overhemd in zijn broek stoppen.

Op het toppunt van het Dandism gingen enkele mannen de vrouwen achterna; zij droegen een korset om hun taille te verkleinen en zo hun borst breder te laten lijken. Tja, wie mooi wil zijn…

Alledaagse kleding

De alledaagse outfit van een man bestond uit diverse kledingstukken. Zo had men alleen al twee verschillende soorten broeken, de kniebroeken (breeches) en de pantalons (pants of trousers). De kniebroeken zag mennauwelijks meer op straat, tenzij er laarzen over werden gedragen. Dit was puur uit praktisch oogpunt; de broek bleef beter zitten. Als een man kniehoge laarzen aanheeft, kun je er dan ook vanuit gaan dat deze een kniebroek draagt. De broeken hadden in die tijd nog geen gulp, zoals nu, maar hadden een soort ‘flap’ van voren, die met knoopjes aan iedere kant werd dichtgemaakt. Overdag droeg men meestal een simpel overhemd, zonder al te veel ruches aan de nek. Dit overhemd had een hoge kraag die omhoog werd gezet. Hieromheen werd dan de neckcloth geknoopt. Dit kon op ontzettend veel verschillende manieren, waarbij sommige knopen wel een uur in beslag konden nemen!

Op de prent hiernaast bespot de tekenaar de hoeveelheid knopen; hij doet net alsof je aan de knoop van de neckcloth de persoonlijkheid van een man kan aflezen. Dit illustreert wel hoe erg de neckcloth in de mode was!  

Over het overhemd werd een gilet gedragen. Dit kon gemaakt zijn van diverse dure stoffen, zoals zijde en fluweel.

Overdag was de stof echter een stuk soberder, vaak gewoon stevig katoen. Bedrukte gilets konden overdag wel, ’s avonds werden ze minder gedragen. Hier overheen werd dan de overjas (jacket ofovercoat) gedragen. Deze was overdag bijna nooit zwart. Kleuren als donkerblauw, flessengroen of beige waren normaler.

Avondkleding, ofwel “Full dress”

’s Avonds, als het echte feest kon beginnen, ging men veel chiquer gekleed. Lange, zwarte of beige pantalons, of juist de kniebroeken met daaronder witte kousen waren de norm.

De neckcloth bleef hetzelfde maar werd vaak extra geaccentueerd door het overhemd, dat meer ruches aan de nek had.

De gilets waren van duurdere stoffen, zoals zijde en hadden bijna nooit prints; een mooi crème gilet maakte een outfit vaak beter af dan een druk geprinte. Het was echter niet ‘fout’ om een geprinte gilet aan te hebben.

De overjas was vaak heel donkerblauw of zwart. Bruintinten werden praktisch niet gedragen ’s avonds, maar waren meer voor overdag. Het grappige is dat donkerblauwe jassen bijna altijd met gouden knopen werden afgeleverd, terwijl alle andere kleuren overjassen gewoon stoffen knopen hadden in dezelfde kleur als de  overjas.

Haarstijl en hoeden

Bij een Engelse gentleman denkt iedereen aan knappe mannen op paarden, maar die man draagt bijna altijd een hoge hoed! Hoe verder we komen in de Regency, hoe hoger de hoeden worden. Waar hoeden aan het eind van de 18e eeuw vaak nog vrij plat waren, met een brede rand, werd de verder in de 19e eeuw hoger met een smallere rand die vaak omhoog stond.

Wat voor kapsel er onder de hoed zat was natuurlijk net zo belangrijk! Na de pruikentijd was de tijd nu aangebroken voor het eigen haar om gezien te worden. Het haar werd zoveel mogelijk kort gedragen, lange staarten of vlechten waren echt uit de mode. Voor wie genoeg haar had, was het de mode om het enigszins naar voren te kammen, zodat het eruit ziet alsof het door de wind door elkaar is geblazen. Het haar werd ook

dikwijls naar voren gekamd.                                                         

Dames

Kleding van de vrouw; het hemd is nader dan de rok.

Als de kleding bij de mannen al veranderden, dan veranderde de kleding bij vrouwen helemaal! De 18e eeuw

werd gekenmerkt door strakke korsetten, enorme hoepelrokken en veel kant. De trendsetter op dit gebied was de Franse koningin Marie-Antoinette, die wordt gezien als de it-girl van de 18e eeuw.Wat zij ook droeg, de volgende week was het een rage onder de Franse (en ook Engelse) vrouwen. Na de Franse Revolutie en aan het begin van de Regency veranderde dit radicaal.

Onderkleding

Als de vrouw ’s ochtends aan haar toilet begon, begon zij (natuurlijk) met de onderkleding. Allereerst zou zij haar kousen aantrekken. Deze waren dikwijls gemaakt van zijde,of, als dat niet in het budget lag, gewoon van katoen. In tegenstelling tot onze huidige kousen/sokken, die vaak tot aan het scheenbeen of tot aan de knie reiken, kwamen de kousen in die tijd tot halverwege het dijbeen. Daar werden ze vastgehouden met een kousenbandje. Hierna was het de beurt aan de chemise. Dit was een simpel hemd, dat reikte tot halverwege het scheenbeen, vaak gemaakt van linnen of katoen. Het werd niet gedragen om de outfit af temaken, maar meer uit praktische overwegingen; een chemise hield het corset schoon en was makkelijk te wassen. Het koste enorm veel tijd om een korset te wassen, en dit kwam het materiaal van een korset vaak ook niet ten goede.

Over de chemise ging het corset. Dit corset was, integenstelling tot eerdere tijden, niet meer bedoeld om de taille in te snoeren en zo slanker te lijken (immers, de taille is niet echt te zien in de jurk), maar meer om een mooie vloeiende lijn onder de jurk te creëren. Bovendien moest het korset ook zorgen voor een goede ondersteuning van de borsten, maar had deze niet langer het push-up effect van de vorige corsetten. Er waren twee soorten korsetten in omloop; een kort- en een lang korset, waarbij het korte korset steeds meer lijkt op een beha uit deze tijd.

Nu bijna alle onderkleding aan is, rest er nog maar één kledingstuk, namelijk de petticoat. Bij petticoats zullen de meestemensen denken aan de enorme wit tulen rokken uit de jaren ’50. Deze zagen er in de Regency echter heel anders uit. Petticoats waren een soort mouwloze jurkjes die gedragen werden om warmte te geven onder de dunne mousseline jurken, maar ook om de rokken iets meer volheid te geven. De petticoat was langer dan de chemise en was vaak zelfs nog iets langer dan de jurk. Hierdoor werden petticoats vaak mooi afgewerkt aan de zoom, zodat ze gezien konden worden.

Alledaagse kleding (ofwel ‘undress’ en ‘half dress’)

Hoewel undress en half dress een aantal soorten outfits betreft, heb ik toch besloten om deze twee samen te bespreken, omdat veel outfits elkaar overlappen.  Undress wil niet zeggen datiemand letterlijk ontkleed is, net zoals half dress niet aangeeft dat iemand zich maar half heeft aangekleed; het zijn meer termen die de functie van de jurk aangeven. Onder Undress valt alles wat comfortabel zit en eigenlijk niet gezien hoeft te worden door anderen, buiten de familie om, zoals de jurken voor in de ochtend en reiskleding. Jurken voor in de ochtend kun je vergelijken met de joggingbroek en oude trui die men nu zou aantrekken als men thuis bleef. Ze waren dikwijls gemaakt van oude stof die men nog had liggen, of het waren oude jurken voor overdag die niet meer helemaal in de mode waren. De snit was simpel en aan een ochtendjurk zaten dan ook niet veel tierlantijntjes. Het decolleté was hoger dan in de avond en werd vaak wat verborgen door er een sjaaltje in te stoppen. Een diep decolleté overdag werd gezien als not done.

Half dress zijn alle jurken die overdag gedragen werden, als men op visite ging of uit wandelen. Ze zijn niet zo chic als voor in de avond, maar zijn er zeker voor gemaakt om gezien te worden! Onder half dress vallen de jurken voor de middag en (eventueel) voor een huiselijk diner. Ze zijn al van iets chiquere stof, vaak mousseline, en meer aan trends onderworpen. Zo was er een tijd een Griekse rage, waarbij de Griekse goden geïmiteerd werden, en rond de Napoleontische oorlogen was alles wat te maken had met het leger de hype. Aan het begin van de Regency waren de jurken zo flinterdun, dat in de winter veel jongedames stierven aan longontstekingen, opgelopen door het dragen van een te dunne jurk! Spottend werd deze ziekte de ‘muslin disease’ genoemd.

Om dit te voorkomen werden voortaan pelisses en spencers gedragen over de jurken. De spencer uit de Regency moet men niet verwarren met de spencer van deze tijd (het wollen kledingstuk voor over een overhemd)!

De Spencer

De spencer is eigenlijk iets dat de hele Regency period in de mode is gebleven, omdat het zo’n makkelijk kledingstuk was. De spencer iseigenlijk nagemaakt van een jas die veel door mannen gedragen werd tijdens het paardrijden, en welke later door de vrouwen is overgenomen. Hij werd vaak in een  contrasterende kleur gedragen.

Hoe de spencer is ontstaan, is eigenlijk onbekend, maar er zit wel een grappig verhaal aan vast.

Men denkt dat de spencer is uitgevonden door ene Lord Spencer, die de achterkant van zijn jasje verloor en vervolgens het jasje dat overbleef veel handiger vond! Over hoe hij de flappen van zijn jasje precies kwijtraakte, gaan verschillende verhalen rond; de één zegt dat Lord Spencer te dicht bij het vuur stond toen hij zich wilde warmen en dat zo de flapjes achter aan zijn jas wegschroeiden. Anderen zeggen weer dat hij ze verloor, toen hij van zijn paard viel. Wat dan ook het ware verhaal is, Lord Spencer deed wel een goede uitvinding en de spencer was een groot succes.

   Day-dress met rode spencer      

Avondkleding, ofwel ‘full dress’

De naam zegt het eigenlijk al; bij Full Dress mocht je je uitleven. Hoe rijker een vrouw was, hoe meer avondjurken zij bezat. Onder de categorie full dress vallen de jurken voor een formeel diner, baljurken, jurken voor de opera/theater en de Court Dress ( jurk die gedragen werd bij presentatie aan het hof).

Deze jurken hadden een bijna schokkend diep decolleté en waren van de mooiste stoffen; van mousseline tot zijde tot fluweel, bijna alles mocht! Waar de Half Dress vaak uit lichte kleuren bestond, zoals zachtblauw, -geel en –roze, mocht een mooie baljurk diep rood zijn, of zelfs paars was niet te gek. Het was wel zo: hoe ouder de vrouw, hoe meer er qua kleuren mocht. Een debutante in het bordeauxrood kwam niet vaak voor. Bij een jurk in full dress werden eigenlijk altijd lange crèmekleurige handschoenen gedragen, van satijn of leer.

Toen de Griekse rage op zijn hoogst was, vonden jongedames met lef het leuk om hun chemise wat nat te maken, zodat hun dunne jurk aan hun benen plakte, zodat ze net op de marmeren beelden uit de Griekse oudheid leken.

Boeken

Jane Austen’s Sewing Box, Jennifer Forest

Costume from 1500 to the present day, Pitkin Guide

Jane Austen Fashion, Penelope Bryde

Fashion in the Time of Jane Austen, Sarah Jane Downing 

© Jane Austen Society NL. De teksten op deze website mogen niet doorgeplaatst worden zonder toestemming. Citeren mag alleen met bronvermelding. Neem contact op voor meer informatie via info@janeaustensociety.nl

© Jane Austen Society NL. It's prohibited to use the content of this website without permission. Quoting only with acknowledgement of source. Please contact info@janeaustensociety.nl for more information.